Bazar Różyckiego był tyglem autentyzmu w morzu propagandowego współistnienia mas pracujących miast i wsi. W miarę upływu czasu stawał się miejscem, gdzie wszystko i wszyscy są do kupienia, gdzie każdy może każdego zniszczyć, a więzi społeczne przekształcają się w relacje handlowe. Najnowszy film niedawno zmarłego Krzysztofa Talczewskiego opowiada historie PRL poprzez pieniądze. Po projekcji odbyło się spotkanie z Joanną Talczewską, operatorem filmu Markiem Davidem oraz współscenarzystą filmu i autorem książki Zawsze świeży pieniądz. Historia Bazaru Różyckiego Markiem Millerem. Dyskusję moderował Jędrzej Słodkowski z Gazety Wyborczej.
Krzysztof Talczewski był uznanym reżyserem filmów dokumentalnych. Szczególnie Niepodległość oraz Wojna Światów zrealizowane w archiwalnych nagrań i dokumentów odpowiednio z 1918 oraz 1920 roku stały się niezwykle ważnymi obrazami na mapie współczesnego polskiego kina dokumentalnego. Twórczość Talczewskiego to jednak nie tylko Polska, a również blisko 40 filmów zrealizowanych w latach 1983-1987 we Francji. Festiwal Mediów Człowiek w Zagrożeniu przyznaje Nagrodę im. Krzysztofa Talczewskiego dla twórcy, który bazując na materiałach archiwalnych zajmuje stanowisko w ważnych sprawach dotyczących zagrożeń stojących przez ludzkością. Nagrodę ufundowaną przez Atlas Sztuki przyznaje kapituła w składzie: Agnieszka Holland, reżyserka, Joanna Talczewska, montażystka, Maciej Grzywaczewski, producent, Piotr Kukla, autor zdjęć filmowych. W tym roku laureatem został wybitny ukraiński dokumentalista Sergiej Łoźnica.
– To Marek Nowakowski kazał mi tę książkę napisać. Bez niego nie weszlibyśmy na bazarek ani nie robili rozmów. Gdy już ukazała się książka, zacząłem marzyć o filmie. Moja rola się skończyła, potrzebowałem znaleźć kto temu podoła – mówił Marek Miller. – Udało mi się namówić na ten film mojego kuzyna Krzysia Talczewskiego. Wreszcie w rodzinie udało się zrobić razem film. Włożył w ten film całe swoje serce, co widać na ekranie – dodał autor literackiego pierwowzoru.
Marek Miller wspominał współpracę z Talczewskim: – Był niezwykle ciekawym intelektualistą, w środowisku dokumentalnym, które jest różne. W naszym filmie to on układał te sceny w fabularną ciągłość, to on fabularyzował te filmy. Myślałem, że to będzie dość klasyczny dokument. Krzysztof jednak doskonale prowadził aktorów, to było niesamowite.
– Obraz jest bardziej przetworzony, zwolniony, zbyt ciepły. To rodzaj obrazka, to rodzaj nienatrętnej nuty nostalgii. Krzysztof wyznawał oszczędny sposób prowadzenia postaci, wszystko idzie z tekstu i narratora. To stamtąd idzie wyobraźnia – mówił Marek David, autor zdjęć do filmu. Operator zdradził także kulisy realizacji zdjęć: – Mogliśmy wejść tam tylko w nocy. Pamiętam, że było bardzo zimno, pracowaliśmy w trudnych okolicznościach.
– Czy Bazar Różyckiego to jest temat? Dla mnie to bardzo ważny i współczesny film. Film jest ważny, książka jest ważna, ale najważniejsze, żeby na bazar wróciło życie. To świetnie udokumentowana historia, która udowadnia, że muzyka na bazarze może być żywa. Jest sektor hazardu, kultowe knajpy. To nie może byś skansen. Polska to wspólnota, co bazar świetnie pokazuje. Wspólnota wedle Webera to powinno coś co odczuwamy i coś co negocjujemy. Polska w tej chwili jest negocjowana, na bazarze jest to, co ważniejsze – odczuwanie. – mówił Marek Miller.
W sali kinowej Muzeum Kinematografii nie zabrakło też głosów z publiczności, która żywo wspominała bazar. Szczególnie jeden głos wydaje się celną receptą na ewentualny powrót Bazaru Różyckiego: – Taki bazarek może dziś powstać, ale tylko pod warunkiem, że wszystko wokół pierdyknie. Wtedy nie było nic wokół, dlatego Bazar Różyckiego tak dobrze działał.
Filip Grzędowski
Organizatorem Festiwalu Mediów Człowiek w Zagrożeniu jest Muzeum Kinematografii w Łodzi.
Festiwal realizowany jest dzięki dofinansowaniu z budżetu Miasta Łodzi pod honorowym patronatem Prezydent Miasta Łodzi – Hanny Zdanowskiej. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury. Festiwal Mediów Człowiek w Zagrożeniu i Festiwal Kamera Akcja tworzą sieć współpracy pod nazwą „Łódzki Festiwal Filmowy”.
Partnerem merytorycznym Festiwalu jest Uniwersytet Łódzki.
Patronat honorowy: Prezydent Miasta Łodzi Hanna Zdanowska, Patronat Rektora Uniwersytetu Łódzkiego, Szkoła Filmowa w Łodzi, Politechnika Łódzka.
Partnerzy: PGE Dystrybucja, Atlas Sztuki, Monopolis, Narodowe Centrum Kultury, Stowarzyszenie Filmowców Polskich, EC1, Łódź Film Commission, MCKB, Exaqua, Zoolek, Today’s, Audionomia, Łódzkie Centrum Wydarzeń, FINA, Biblioteka Miejska w Łodzi, Extreme Emotions, Łódzkie Centrum Filmowe, Toyota Brzezińska, Teatr Komedii Impro w Łodzi, Festiwal Kamera Akcja, Łódzki Festiwal Filmowy.
Patroni medialni: Tygodnik Angora, Radio Łódź, Radio 357, Łódź.pl, Wyborcza.pl, Filmpolski.pl, Raport o Stanie Świata, Spoiler Master, Brzmienie świata z lotu Drozda, K3. Podcast o dobrym życiu, Instytut Spraw Obywatelskich.
Miejsca festiwalowe: Muzeum Kinematografii w Łodzi, Think Film, Monopolis, Winni, NieWinni, WspółWinni.